Jak wspierać dziecko z opóźnionym rozwojem mowy?

Na co dzień w swojej pracy spotykam wielu rodziców, którzy z niepokojem zauważają, że ich dziecko mówi mniej niż rówieśnicy. To naturalne, że porównujemy maluchy między sobą, ale warto pamiętać, że rozwój mowy nie zawsze przebiega w jednakowym tempie. Czasem opóźnienia mieszczą się w granicach normy, a czasem są sygnałem, że potrzebne jest dodatkowe wsparcie.

Skąd biorą się trudności z mową?

Przyczyn może być wiele i zazwyczaj nie ograniczają się do jednego czynnika. U niektórych dzieci rolę odgrywają częste infekcje uszu czy niedosłuch, u innych – trudności rozwojowe, np. spektrum autyzmu, zaburzenia integracji sensorycznej czy wolniejsze dojrzewanie układu nerwowego. Do tego dochodzą czynniki środowiskowe – niewielka ilość rozmów z dorosłymi, mało książek i opowiadań, a czasem nadmiar ekranów, które nie sprzyjają naturalnej komunikacji.

Na co zwrócić uwagę?

Do specjalisty warto zgłosić się, jeśli dziecko:

• nie gaworzy do około roku,

• nie używa słów w wieku 18 miesięcy,

• po 2.–3. roku życia nie łączy słów w zdania,

• nie reaguje na proste polecenia albo trudno nawiązać z nim kontakt wzrokowy,

• mówi bardzo niewyraźnie lub używa znacznie mniejszego zasobu słów niż rówieśnicy.

Takie sygnały nie zawsze oznaczają poważny problem, ale wymagają sprawdzenia, żeby nie tracić cennego czasu.

Co mogą zrobić rodzice na co dzień?

Najważniejsza jest konsekwentna, naturalna stymulacja. Kilka sprawdzonych sposobów:

• Dużo mówienia – opisujcie, co robicie, co widzicie, co czuje dziecko.

• Czytanie i oglądanie książek – wspólne przeglądanie ilustracji, zadawanie pytań i nazywanie przedmiotów to najlepszy trening językowy.

• Rymowanki i piosenki – rytm i powtarzalność ułatwiają zapamiętywanie nowych słów.

• Ćwiczenia oddechowe i artykulacyjne – dmuchanie na świeczkę, bańki mydlane, zabawy z językiem i wargami.

• Ograniczenie ekranów – nawet najlepsza bajka nie zastąpi rozmowy z drugim człowiekiem.

• Zabawy ruchowe i sensoryczne – wspierają rozwój mózgu, a tym samym ułatwiają pojawianie się mowy.

Dlaczego konsultacja jest tak ważna?

Logopeda

(a w niektórych sytuacjach neurologopeda) sprawdzi, jak rozwija się komunikacja, zaproponuje indywidualne ćwiczenia i podpowie, jak wpleść je w codzienne życie. Nierzadko potrzebne są także konsultacje audiologiczne (badanie słuchu) lub spotkanie z psychologiem czy terapeutą integracji sensorycznej. Dzięki temu terapia obejmuje wszystkie obszary, które mogą mieć wpływ na rozwój mowy.

Podsumowanie

Opóźniona mowa nie jest powodem do paniki, ale też nie warto jej lekceważyć. Im szybciej rozpoczniemy stymulację i – jeśli trzeba – terapię, tym łatwiej dziecko nadrobi zaległości i zyska solidne podstawy do dalszej nauki i budowania relacji społecznych.